Bobby Robson và người trợ lý đặc biệt

Mùa Hè năm 1996, Barcelona đón HLV Bobby Robson, một nhà cầm quân lão luyện của bóng đá Anh, trong bối cảnh CLB cần một nhân vật giàu kinh nghiệm để ổn định tình hình sau sự ra đi của Johan Cruyff. 

Tuy nhiên, Robson đối mặt ngay một trở ngại lớn: ông không biết tiếng Tây Ban Nha, và điều này khiến việc giao tiếp với cầu thủ, báo chí cũng như giới lãnh đạo CLB trở thành thách thức thực sự.

Để giải quyết bài toán ấy, Robson mang theo một trợ lý ngôn ngữ quen thuộc: Jose Mourinho. Cả hai đã làm việc cùng nhau ở Sporting Lisbon và Porto, nơi Mourinho không chỉ là một phiên dịch mà còn đóng vai trò phân tích đối thủ, hỗ trợ tập luyện và tư vấn chiến thuật. Tại Barcelona, nhiệm vụ chính thức của ông trên danh nghĩa là “phiên dịch”. Nhưng thực tế, Mourinho còn làm nhiều hơn thế rất nhiều.

Trong các buổi họp báo, Robson thường trả lời bằng tiếng Anh, sau đó Mourinho dịch lại sang tiếng Tây Ban Nha hoặc Catalunya. Tưởng rằng công việc của ông chỉ là truyền đạt trung thực từng câu từng chữ, nhưng Mourinho đã bắt đầu… tự thêm thắt, chỉnh sửa và thậm chí dịch lệch đi ý của Robson. 

Không phải để phá bĩnh, mà là để lồng vào đó quan điểm của chính mình, giúp cho thông điệp trở nên chặt chẽ, giàu logic và hợp với bối cảnh nhạy cảm của Barca.

Khi “phiên dịch sai” lại thành cứu cánh cho Barca

Bobby Robson vốn nổi tiếng là người bộc trực, trả lời phỏng vấn đôi khi hơi tùy hứng và dễ bị hiểu sai. Trong môi trường bóng đá Tây Ban Nha đầy khắt khe, đặc biệt tại Barcelona – nơi báo chí soi mói từng chi tiết – sự thẳng thắn ấy có thể trở thành con dao hai lưỡi. Nếu những câu trả lời bộc phát được truyền đạt nguyên văn, rất có thể Robson đã phải đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng truyền thông không đáng có.

Đây là lúc Mourinho phát huy “nghệ thuật dịch sai có tâm”. Thay vì chuyển ngữ theo cách máy móc, ông chủ động biến những câu nói đơn giản, thậm chí có phần rời rạc của Robson, thành những phát ngôn mạch lạc, thuyết phục và mang màu sắc chiến thuật. Qua miệng Mourinho, Robson trở nên như một nhà tư tưởng sâu sắc, cân nhắc kỹ lưỡng từng lời nói.

Sự tinh quái ấy hóa ra lại vô cùng có lợi cho cả Barca lẫn Robson. CLB được hưởng lợi từ hình ảnh của một HLV luôn điềm tĩnh và giàu tính toán. Bản thân Robson cũng nhờ Mourinho mà tránh được nhiều tranh cãi không cần thiết. Chính cựu danh thủ Hristo Stoichkov từng nhớ lại: “Ai đó đã bịa đặt rằng Mourinho chỉ là một phiên dịch. Không, ông ta đã là một phần quan trọng trong đội ngũ huấn luyện ngay từ lúc ấy”.

Nói cách khác, Barcelona đã có một “người gác cổng” đặc biệt trong các buổi họp báo: Mourinho vừa là kênh truyền đạt, vừa là bộ lọc thông tin, vừa là người gia giảm liều lượng để thông điệp trở nên phù hợp với môi trường đặc thù tại Camp Nou.

Từ “gã phiên dịch” thành “Người đặc biệt”

Khoảng thời gian làm việc cùng Bobby Robson ở Barcelona chính là bước đệm quan trọng để Mourinho bước vào nghiệp huấn luyện đỉnh cao. Từ một người bị coi thường với danh xưng “gã phiên dịch”, ông dần khẳng định vai trò chiến lược gia tương lai. Không chỉ biết “nói hộ” HLV, Mourinho còn trực tiếp tham gia phân tích đối thủ, quan sát chi tiết từng tình huống chiến thuật, từ đó đưa ra đề xuất cụ thể.

Sự chủ động và tham vọng ấy giúp Mourinho nhanh chóng vượt ra ngoài vai trò ban đầu. Các cầu thủ Barca, từ Ronaldo Nazario cho tới Stoichkov, đều ấn tượng bởi khả năng quan sát, đọc trận đấu và truyền đạt của ông. Những năm sau, khi Mourinho vươn mình trở thành “Special One”, người ta nhìn lại và nhận ra: mầm mống của nhà cầm quân vĩ đại đã xuất hiện ngay từ lúc ông còn làm “phiên dịch sai”.

Điều thú vị là chính sự “dịch sai” này lại thể hiện tính cách rất Mourinho: tự tin, dám khác biệt và luôn chủ động định hình câu chuyện theo cách có lợi nhất cho mình và cho tập thể. Nếu Robson mang tới Barcelona kinh nghiệm và sự bộc trực của một HLV Anh, thì Mourinho chính là người biến điều đó thành một hình ảnh được đánh bóng, sắc sảo hơn. Và Barcelona, vô tình hay hữu ý, đã trở thành “phòng thí nghiệm” đầu tiên để Mourinho rèn giũa bản lĩnh.

Câu chuyện Mourinho cố tình dịch sai cho Bobby Robson là một trong những câu chuyện thú vị của bóng đá hiện đại. Nó không chỉ cho thấy sự tinh quái và cá tính mạnh mẽ của Mourinho, mà còn phản ánh cách ông biến một vai trò tưởng chừng nhỏ bé thành bàn đạp cho sự nghiệp lẫy lừng. Từ “gã phiên dịch” đến “Special One”, hành trình ấy khởi nguồn bằng những lần dịch sai nhưng… lại đúng cho tất cả.

Mourinho “tát” phiên dịch viên của Fenerbahce
Hồi tháng 2/2025, HLV Jose Mourinho từng gây sửng sốt cho mọi người khi bất ngờ tát phiên dịch viên của CLB Fenerbahce trong một cuộc họp báo. Lý do là bởi người này bối rối vì cách phát âm của vị chiến lược gia người Bồ Đào Nha và hỏi lại Mourinho để làm rõ. Mặc dù đây chỉ là hành động mang tính trêu đùa song nó cũng đủ khiến khối người phải choáng váng.