Theo các chuyên gia kinh tế, ngành nông nghiệp Việt Nam đã có sự phát triển vượt bậc trong quản lý chất lượng nông sản, được các thị trường quốc tế tiếp nhận như hiện nay. Song nhìn vào chiều sâu chất lượng, vấn đề quản lý, giám sát và tổ chức canh tác, thu hoạch, chế biến… vẫn đang có nhiều lỗ hổng, đòi hỏi các cấp quản lý và người nông dân phải xem xét kỹ lại quy trình canh tác, đảm bảo những yêu cầu bền vững.

Điển hình gần đây, sầu riêng đang là mặt hàng nông sản xuất khẩu có lợi thế tăng trưởng của nông nghiệp nước nhà, đi vào thị trường trọng điểm là Trung Quốc. Từ một sản phẩm chưa được người tiêu dùng thế giới và châu Á nhận diện, trái sầu riêng Việt Nam có thể cạnh tranh với sầu riêng của Thái Lan tại thị trường đông dân thứ hai thế giới. 

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, vừa qua Hải quan Trung Quốc đã đưa ra cảnh báo về chất vàng O (auramine O) trên trái sầu riêng Việt Nam nhập khẩu vào Trung Quốc. Một tiêu chí khác cũng bị yêu cầu giám sát, là chất cadimi trên vỏ sầu riêng. Điều này đã tác động đến hoạt động sầu riêng khi xuất khẩu sang thị trường này. Vấn đề này cần phải được kiểm tra, làm rõ từng khâu, xử lí triệt để và không kéo dài tràn lan cho ngành hàng đó. 

Một số doanh nghiệp xuất khẩu nông sản cho rằng, nếu nông dân làm tốt các yêu cầu thao tác kỹ thuật, áp dụng khoa học trong canh tác, giảm sử dụng những lượng phân bón, thuốc trừ sâu… quá trình trồng trọt và các loại hóa chất trước thu hoạch, thì chất lượng nông sản mới thực sự ổn định và đáp ứng tốt tiêu chí an toàn. Tuy nhiên, vai trò các thương lái trong tổ chức thu gom, triển khai các đơn hàng nông sản xuất khẩu cũng rất quan trọng. Chính vì vậy, việc nâng cao kĩ năng quản lí chất lượng nông sản trong từng khâu là việc phải làm chặt chẽ mới có thể đảm bảo nguồn hàng phục vụ xuất khẩu không bị ách tắc bởi các quy định của nhà nhập khẩu. 

Ông Nguyễn Văn Mười, Phó chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam chia sẻ, muốn đáp ứng được các tiêu chí của nhà nhập khẩu, sầu riêng Việt Nam phải quản lý được cả khâu sản xuất và bảo quản sau thu hoạch. Đó là, người sản xuất phải quản lý được các chỉ số từ nguồn phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đầu vào để đảm bảo không vượt ngưỡng cho phép.

Hay với thị trường EU, nông sản vừa đáp ứng toàn bộ các tiêu chí của thị trường này, vừa đảm bảo an toàn môi trường của người sản xuất theo hướng phát triển xanh. 

Ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường nhấn mạnh, chỉ khi kiểm soát chặt chẽ từ vùng nguyên liệu đến chế biến, Việt Nam mới có thể duy trì và phát triển thị phần tại thị trường khó tính này. 

Để có thể giữ vững được thị trường châu Âu, đòi hỏi các bên cần tăng cường giám sát chất lượng từ khâu sản xuất, thay vì chỉ tập trung kiểm tra sản phẩm cuối cùng. Nếu có thể kiểm soát toàn diện các yếu tố như phân bón, thuốc trừ sâu và quy trình canh tác, sơ chế, chế biến thì sản phẩm đầu ra sẽ đảm bảo an toàn.

Theo ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc văn phòng SPS Việt Nam, để đảm bảo tuân thủ các quy định SPS và nâng cao chất lượng nông sản, thực phẩm xuất khẩu cần sự đồng thuận và nỗ lực của tất cả các bên. Nếu cơ quan quản lý nỗ lực nhưng doanh nghiệp, hợp tác xã không cố gắng thì cũng thất bại và ngược lại.